Vitaminler vücudumuzdaki metabolik olayların düzenli olarak gerçekleşmesinde kullanılan organik bileşiklerdir.
Bağışıklık sistemi başta olmak üzere tüm organ ve sistemlerin işleyişinde vitaminlerin kritik görevleri vardır dolayısıyla vitaminler olmadan sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek pek mümkün değildir.
Vitaminler diğer besinlerden farklı olarak vücudumuzda sindirime uğramazlar ve enerji reaksiyonlarında kullanılmazlar ; enerji vermek amacıyla hücrelerde parçalanmazlar.
Vitaminler çözünme durumuna göre yağda çözünen ve suda çözünen vitaminler olmak üzere iki sınıfa ayrılırlar.
- Yağda çözünen vitaminler: A,D,E ve K vitaminleridir.
- Suda çözünen vitaminler: B grubu vitaminleri ve C vitaminidir.
Yağda Çözünen Vitaminler
Yağda çözünen vitaminler A,D,E,K vitaminleri olup vücutta depolanabileceği için günlük olarak dışarıdan alınmalarına gerek yoktur.
A Vitamini
A vitamininin vücuda alınması iki şekilde gerçekleşir. Hayvansal gıdalardan doğrudan A vitamini şeklinde ve bitkisel besinler yoluyla Provitamin-A (karoten) olarak alınır.
Provitamin – A daha sonra karaciğerde gerçekleştirilen kimyasal tepkimelerle A vitaminine dönüştürülür.
A vitamini bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi kemik, diş ve dişeti oluşumu ve bunların korunmasında vücutta etkin bir role sahiptir.
Göz ve epitel dokunun sağlığının korunmasına yardımcı olur.
A vitamini besinlerde bol miktarda bulunduğu için eksikliği oldukça ender görülen bir durumdur yine de kullanılan ilaçlar ya da çeşitli metabolik rahatsızlıklar nedeniyle A vitamininin emiliminde ya da etkinliğinde sorunlar yaşanabilmektedir.
A Vitamini Eksikliğinde Görülen Rahatsızlıklar Nelerdir?
- Gece körlüğü,halsizlik
- Deride kuruluk ve pullanma
- Vücut direncinin azalması
- Dişte kırılganlığın artması
- Kalp ve böbrek hastalıkları
görülebilmektedir.
A Vitamini Bakımından Zengin Besinler Nelerdir?
- Karaciğer
- Süt
- Peynir
- Yumurta sarısı
- Deniz ürünleri,
- Yeşil sebze ve meyveler
yer almaktadır.
Hamilelik ve sonraki dönemde A vitamini ihtiyacı arttığı için bu dönemde anne adaylarının A vitamini alımını özellikle artırması önerilir.
D Vitamini
Vücudumuza bitkisel ve hayvansal besinlerden alınan öncül maddelerin derimizde güneş ışığıyla D vitaminine dönüşmesi yoluyla girer.
D vitamini vücutta kalsiyum ve fosfor emilimini düzenleyerek sağlıklı kas ve kemik oluşumunu sağlar ayrıca bağışıklık sistemini kuvvetlendirici etkiye sahiptir.
D Vitamini Eksikliğinde Görülen Rahatsızlıklar Nelerdir?
- Yetişkinlerde osteomalazi
- Çocuklarda raşitizm
- Dişlerde bozulma
rahatsızlıkları görülmektedir.
Büyüme çağındaki güneş ışığı alınımını vücuttaki D vitamini ihtiyacı için önemlidir.
D Vitamini içeren Besinler Nelerdir?
- Peynir
- Tereyağı
- Yağlı balıklar
- Yumurta
- Karaciğer
- Patates
E Vitamini
E vitamini; diğer adıyla tokoferol önemli bir antioksidandır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Hücrelerin yenilenmesini sağlar.
- Yaşlanmayı geciktirir.
- Göz sağlığını korur.
E vitamini, antioksidan etkisiyle vücuda alınan toksin maddelerin etkisizleştirilmesinde önemli bir etkiye sahiptir.
E Vitamini Eksikliğinde Görülen Rahatsızlıklar Nelerdir?
- Halsizlik
- Kansızlık
- Görme bozuklukları
- Kalp hastalıkları
ortaya çıkabilir.
E Vitamini Yönünden Zengin Besinler Hangileridir?
- Buğday,
- Tohumlu besinler,
- Zeytinyağı,
- Soya fasulyesi yağı,
- Balık,
- Ceviz
- Badem
- Koyu yeşil sebzeler
olarak sıralanabilir.
K Vitamini
K vitamini; bağırsaklarımızdaki bakteriler tarafından sentezlenebilir.
Vücudumuzdaki en önemli görevi kanın pıhtılaşmasını sağlamaktadır.
Yetersiz alımı veya bağırsaklardaki bakterilerin kimyasal maddelerle öldürülmesi sonucu kanın pıhtılaşması engellenerek aşırı kan kaybına neden olmaktadır.
K Vitamini Bakımından Zengin Besinler Nelerdir?
- Brokoli
- Marul
- Bezelye
- Avokado
- Yumurta
- Patates,
- Yeşil sebzeler
- Yoğurt
olarak sıralanabilir.
Suda Çözünen Vitaminler
Suda çözünen vitaminler vücutta depolanamayacağı için bu vitaminleri içeren besinlerin düzenli olarak alınması gerekmektedir.
C Vitamini
C vitamini (askorbik asit) vücudun en çok ihtiyaç duyduğu vitaminler arasındadır. Çok güçlü bir antioksidan olan C vitamini, hücre ve dokuların kanserleşmesini önler, yaşlanma belirtilerini geciktirir ve hastalıklara karşı vücudu savunur.
- Çok güçlü bir antioksidandır başta kanser olmak üzere çeşitli ölümcül hastalıklara direnci artırır.
- Kolesterolü dengede tutar ve kan yağlanmasını azaltmaya yardımcı olur.
- Bağışıklık sistemini güçlendirerek savunma hücrelerinin hastalık ajanlarını yok etmesini sağlar.
- Vücudun direncini artırarak hastalıkların hafif atlatılmasına yardımcı olur.
- Yaşlanmayı geciktirir anti – aging özelliği ile kırışıklıkları önler, saç beyazlamasını geciktirir.
- Eksikliğinde skorbüt hastalığı görülür.
C Vitamini Bakımından Zengin Olan Besinler Nelerdir?
C vitamini vücutta depolanmaz bu yüzden günlük olarak yiyeceklerle birlikte alınır. C vitamini bakımından zengin yiyeceklerin tercih edilmesi yukarıda c vitaminin faydaları kısmında belirttiğimiz önemli sağlık faydalarından tam olarak yararlanmanızı sağlar.
C vitamini bakımından çok zengin olan yüksek antioksidan ve anti kanserojen ajanlar içeren besinler şunlardır:
- Maydanoz
- Biber
- Limon
- Portakal , mandalina ve tüm turunçgiller
- Brokoli
- Kara lahana
- Koyu yeşil yapraklı sebzeler
B Grubu Vitaminleri
B1, B2, B5, B6 ve B12 , en çok bilinen B grubu vitaminleridir bunlar dışında pek bilinmeyen B3, B7, B9, B10 ve B11 vitaminleri de B grubu vitaminleri arasında yer almaktadır.
B1 Vitamini
Vücuttaki karbonhidratların enerji dönüşümünü sağlar. Kas ve sinir sisteminin düzenli olarak çalışmasına yardımcı olur.
B1 Vitamini Eksikliğinde Hangi Rahatsızlıklar Görülmektedir?
- İştahsızlık,
- Huzursuzluk,
- Unutkanlık,
- Dikkat eksikliği
gibi sorunlar görülebilmektedir.
B1 Vitamini Yönünden Zengin Besinler Nelerdir?
- Yumurta
- Süt
- Peynir
- Yoğurt
- Brokoli
- Bezelye
- Kuru üzüm
B2 Vitamini
B2 vitamini solunum sisteminin işleyişinde ve büyümede görev alır.
B2 Vitamini Eksikliğinde Hangi Rahatsızlıklar Görülür?
- Saç dökülmesi,
- Çocuklarda büyümenin yavaşlaması,
- Yanma hissi,
- Katarakt oluşumu
- Kilo kaybı
- Sindirim sorunları
görülebilmektedir.
B2 Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?
- Süt
- Karaciğer
- Balık
- Balık yumurtası
- Ispanak
- Kuru fasulye
Bu besinler B2 vitamini yönünden en zengin besinlerdir.
B5 Vitamini (Pantotenik Asit)
B5 vitamini karbonhidratların, yağların ve proteinlerin hücre içi metabolizmasında rol oynamaktadır. Alyuvar üretiminde ve stresle mücadelede etkin bir kullanıma sahiptir. Ayrıca saç ve cilt sağlığını korunmasına yardımcı olur.
B5 Vitamini Eksikliğinde Görülen Rahatsızlıklar
- Yorgunluk,
- Baş ağrısı,
- İştahsızlık
- Saç dökülmesi
rahatsızlıkları B5 vitamini alımı azaldığında sıklıkla görülebilmektedir.
B5 vitamini doğada ve besinlerde bol miktarda bulunmaktadır.
B5 Vitamini Bakımından Zengin Yiyecekler Nelerdir?
- Karaciğer,
- Kırmızı et,
- Tavuk,
- Yumurta
- Kuruyemişlerde
başta olmak üzere hemen hemen tüm yiyeceklerde doğal olarak bol miktarda bulunur.
B6 Vitamini
B6 vitamini sinir ve bağışıklık sistemlerinin işleyişinde, kırmızı kan hücrelerinin sentezinde kullanılır.
Kepek, egzama ve sedef hastalıklarına karşı vücuda direnç kazandırır.
B6 Vitamini Eksikliğinde Karşılaşabileceğimiz Rahatsızlıklar Nelerdir?
- Uykusuzluk
- Migren tipi baş ağrısı,
- Kansızlık
- Ciltte kuruluk
- Görme problemleri
- Uyuşukluk
- Adale zayıflığı ve krampları
görülmektedir.
B6 Vitamini Bakımından En Zengin Besinler Nelerdir?
- Yumurta
- Balık
- Tavuk
- Süt
- Muz
- Patates
- Havuç
B12 Vitamini (Kobalamin)
Vücuda besinlerle yada tütün türevi alışkanlıklarla alınan siyanürün etkisizleştirilmesini sağlar.
Kan hücresi yapımında, protein ve yağların hücre içi kullanımında görev alır.
Vücuda eksik miktarda alımı sonucunda pernisiyöz anemi ve sinir sisteminde hasar meydana gelebilir.
B12 Bakımından Zengin Besinler Nelerdir?
- Karaciğer
- Yürek
- Böbrek
- Kırmızı et
- Tavuk
- Süt
- Peynir
- Balık
bol miktarda B12 vitamini içeren besinlerdir.
Vitaminlerin vücutta yeterli miktarda bulunmamasından dolayı doğabilecek rahatsızlıkları belirttik.
Ancak vitaminlerin vücuda fazla miktarda alınması da bir takımı rahatsızlıklara neden olabilmektedir.