İnsan bedeninde ve yaşayan tüm organizmalara belirli bir vitaminin olmaması ya da eksikliği durumu yaşamın sürdürülmesi için oluşması gereken olayların aksaklığına neden olmaktadır.
Bir vitaminin vücutta hiç bulunmaması yani yokluğuna avitaminos denir. Bu durum birden fazla sayıda vitamin için geçerliyse, polivitaminozis ismini alır.
Yine vitaminlerin, vücutta bulunması gereken miktarların altında olması haline de hipovitaminozis denilir. Birden fazla sayıda vitaminin eksikliği durumu ise polihipovitamiozis olarak isimlendirilir.
Vücutta vitaminlerin toksik etki yaratabilecek kadar fazla bulunması durumu da hipervitaminozis adıyla ifade edilir.
Vitaminler sınıflandırılırken B grubu vitaminler ayrıca değerlendirilir. Vitaminler ile enzimler arasında çok yakın bir bağ bulunmaktadır.
Özellikle B vitamini spesifik enzim aktivasyonunda çok gerekli olan bir vitamin sınıfıdır. Enzimlerin aktif bölgelerine kovalent bağlarla bağlanarak, canlıların metobalizmalarında merkezi bir role sahiptirler.
İlk keşfedilen vitamin B1 vitaminidir.
B1 vitamini eksikliği: B1 vitamini tiamin olarak da bilinir ve bazı mikroplar tarafından üretilir . pek çok bitki ve hayvan dokusunda bulunur.
B1 vitamini sinirsel fonksiyonların iletimi ve sinir hücrelerinin temel görevlerini yapmalarından sorumludur. B1 vitamini eksikliği durumunda beriberi hastalığı oluşur. Yetişkinlerde alkolizm sorunu B1 vitamini eksikliğine neden olabilir.
B2 vitamini eksikliği: Riboflavin olarak da bilinen B2 vitamini, insan vücuduna ilk defa sütten izole edilerek girer bu nedenle laktoflavin olarak da isimlendirilir. Tüm bitki ve hayvanların metobolik faaliyetleri için gerekli bir vitamindir.
Hayvansal dokularda riboflavin sentezi olmaz bu nedenle bitkiler vasıtası ile alınmalıdır. İlaç kullanımı, alkol kullanımı, fazla egzersiz ve ağır metallerle temaslarda B1 vitamini ihtiyacı artmaktadır.
B2 vitamini eksikliği durumunda atrofi, dermatit, hafif keratozis, ağıda ve dilde yaralar, görülür. Eksikliği ya da noksanlığı ölümcül durumlar yaratmaz.
B3 vitamini eksikliği: Vitamin PP yada niyasin olarak da bilinir. Karbonhidrat, lipit ve protein metabolizması üzerinde aktif rolü vardır. Enerji sağlanmasına yardımcı olur.
B3 vitamini eksiliği durumunda pellegra denilen dermatit, diyare ve demensiya ile ortaya çıkan hastalık görülür.
Ayrıca sindirim sistemi bozuklukları, ağızda ve dilde ülser, kilo kaybı, iştah kesilmesi, ishal ve beraberinde dehidretasyon görülür.
B5 vitamini eksikliği: B5 vitamininin diğer adı antidermatitis faktör ya da pantotenik asittir. Yağ asitlerinin oksidasyonu, sentezi ve transferinde kullanılırlar. B5 vitamini eksikliği büyümede geriliğe neden olabilir. Ayrıca enfeksiyonlara karşı gösterilen direnç azalır.
B6 vitamini eksikliği: B6 vitamini piridoksin adıyla da bilinir. Pridoksinin ilk görevi protein metabolizmasında sonrada yağ ve karbonhidrat metabolizmalarında görevli pek çok enzimin koenzimi olarak çalışmaktır.
Hayvansal dokularda kas etlerinde, karaciğerde bitkilerde ise yeşil yapraklı sebzeler, tahıllar, sert kabuklu besinlerde bulunur. B6 vitamini eksikliği beyinde konvülziyon şeklinde görülen nörolojik bozukların oluşmasına neden olur.
B7 vitamini eksikliği: Biyotin olarak da isimlendirilen B7 vitamini büyüme faktörüdür. Sebze meyve, süt ve pirinç kepeğinde bol miktarda bulunur. B7 vitamini eksikliği dermatit, alopecia, kas zayıflığı görülmesine neden olur.
B9 vitamini eksikliği: Bir diğer ve en çok bilinen adı folik asittir. Ayrıca antianemik faktör olarak da bilinir. Bitkilerde çok yaygın olarak bulunmaktadır.
Özellikle yeşil renkli bitkiler, soya fasulyesi, fındık süt ve yumurta iyi bir B9 vitamini kaynağıdır. Isı ve ışığa karşı çok hassastır.
B9 vitamini eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan durumlar; lökopeni, megaloblastik anemi, iştah azalması, zayıflama, gingivit ve diyaredir ( ishal).
B12 vitamini eksikliği: Antipernisiyöz anemi vitamini ya da kobalamin olarak bilinir. B12 vitamini yetersizliği nedenleri diyete bağlı sebepler ve emilim ve taşınmasına bağlı olarak gelişen yetmezliklerden kaynaklanır.
Eksikliğinde pernisiyöz anemi durumu ortaya çıkar.